De impact van ESG op het mkb: voorbereiden op duurzaam ondernemen

De toekomst van het Nederlandse midden- en kleinbedrijf staat in het teken van ‘ESG’ (Environmental, Social & Governance). Met nieuwe Europese wetgeving en strenge rapportageverplichtingen op komst, is het moment aangebroken waarop duurzaam ondernemen niet langer een optie is, maar een cruciale vereiste. In deze blog verkennen we de impact van ESG op het Nederlandse mkb en laten we u zien hoe u zich kunt voorbereiden op de uitdagingen en kansen die deze veranderingen met zich meebrengen.

Hoe de vlag er nu bij hangt? Vanaf 2024 moeten steeds meer ondernemingen gaan rapporteren over wat zij doen en nog denken te bereiken op het gebied van milieu, maatschappij en governance. Ook wel aangeduid met de term ‘ESG als gevolg van de Europese Corporate Sustainability Reporting Directive (‘CSRD’). Als kers op de taart dient een onderneming tevens tekst en uitleg te geven over doelen die niet zijn behaald in het voorgaande jaar. Er zullen dan nieuwe ambitieuze doelen moeten worden opgesteld.

ESG en het mkb

De ondernemingen voor wie dit gaat gelden zijn vanaf 2024 de grote (beursgenoteerde) ondernemingen. Een onderneming is een grote onderneming wanneer deze aan twee van de volgende drie criteria voldoet: (1) een omzet hoger dan €40 miljoen per jaar, (2) een balanstotaal van meer dan €20 miljoen, (3) meer dan 250 medewerkers gemiddeld over een jaar. Vervolgens zal de rapportageverplichting zich gaan uitbreiden naar andere ondernemingen. Zo moeten beursgenoteerde mkb-bedrijven zich hier vanaf 2026 aan conformeren en uiteindelijk wordt het ook voor de niet-beursgenoteerde mkb-bedrijven verplicht zich te conformeren aan de CSRD.

Naast de aanstormende rapportageverplichtingen is er meer Europese wetgeving in aantocht. De Corporate Sustainability Due Diligence Directive (‘CDDD’) zorgt ervoor dat ondernemingen die binnen de reikwijdte vallen verplicht zijn om hun due diligence te doen in het kader van mensenrechten en milieuaspecten, niet alleen binnen de eigen onderneming, maar binnen de gehele waardeketen (dus ook leveranciers en klanten)  Deze Europese wet zal zich in Nederland vertalen in de Wet verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen. Deze ligt momenteel nog ter behandeling ligt bij de Tweede Kamer. Hoogstwaarschijnlijk zal deze niet voor 2024 goedgekeurd zijn. Dát ondernemingen moeten gaan bewegen naar een landschap waarin maatschappelijk verantwoord ondernemen een speerpunt is op de agenda, moge duidelijk zijn. 

De nieuwe wetgeving

Nieuwe wetgeving als de CSRD en de CSDDD is nog niet geïmplementeerd in Nederland. Men zal zich in het tussenliggende tijdvak tot implementatie moeten baseren op de Nederlandse Corporate Governance Code die eind 2022 is herzien na de laatste versie uit 2016. Hoewel de Nederlandse Corporate Governance Code eigenlijk alleen van toepassing is op beursgenoteerde ondernemingen en zich vooral richt op de relatie tussen bestuur, RvC en de aandeelhouders, heeft deze ook een impact op de overige (onderdelen van) Nederlandse ondernemingen in die zin dat het een richtsnoer is voor best practices.

In deze Corporate Governance Code is met het gebruik van de termen ‘lange termijn waarde creatie’ en ‘diversiteit en inclusie’ duidelijk te zien dat ESG ook op nationaal vlak een belangrijk onderwerp is. Concrete handvatten voor ondernemers zijn er echter nog niet direct in te vinden. De Corporate Governance Code 2022 lijkt voorzichtig te zijn ingestoken in afwachting van de concrete implementatie van wetgeving. En blijft ook onduidelijk over wat er concreet van ondernemingen wordt verwacht op het gebied van ESG.

Wat verandert er nu concreet voor het mkb?

In de periode tussen 2024 en 2026 geldt de rapportageverplichting op het duurzaamheidsbeleid slechts voor de grote ondernemingen. De mkb’er hoeft zelf niet te rapporteren. Het kan wel zo zijn dat de mkb’er zich in de keten van de rapportageplichtige bevindt als klant of leverancier. In dat geval kan het voorkomen dat de onderneming die op dat moment al onder de CSRD valt, de mkb’er vragen gaat stellen over hoe de onderneming haar duurzaamheidsbeleid nastreeft.

Ook voor de mkb’er die in het buitenland zakendoet kunnen duurzaamheidsverplichtingen sneller de kop op steken dan verwacht. Zo heeft bijvoorbeeld Duitsland al een geïmplementeerde Supply Chain Due Diligence Act waaronder Duitse organisaties (met meer dan 3.000 werknemers) sinds 1 januari 2023 hun eigen organisatie moeten monitoren en die van hun directe leveranciers. Ook hier geldt dat sinds januari 2023 het dus kan zijn dat een Nederlandse onderneming informatie moet aanleveren aan een Duitse onderneming in het kader van beleid rondom milieu of mensenrechten. Vanaf januari 2024 zal de verplichting om onderzoek te doen naar de supply chain zich uitbreiden naar in Duitsland gelegen ondernemingen en Duitse takken van buitenlandse ondernemingen met meer dan 1.000 werknemers. Net als op Europees vlak is hier de trend te zien waarbij steeds kleinere ondernemingen moeten gaan voldoen aan deze verplichting en dat de olievlek zich binnenkort zal uitbreiden naar de mkb’er.

Wat kunt u alvast doen om ervoor te zorgen dat u eventuele vragen rondom ESG kunt beantwoorden?

Jaarlijks bepaalt u de koers van uw onderneming. Hoewel er nog geen concrete verplichtingen zijn voor de mkb’er, is er aan te raden om alvast voor te sorteren op de voorhanden zijnde wetgeving. Zodat u voorkomt in een korte periode plots grote wijzigingen te moeten doorvoeren in de onderneming. Zeker bij het opstellen van meerjarenplannen of het uitzetten van de strategie van de komende jaren, is dit raadzaam. Denkt u alvast na over de verschillende onderwerpen die binnen het thema ESG vallen. Enkele voorbeelden:

Welke impact heeft uw onderneming op het milieu, maatschappelijke verantwoordelijkheid en corruptie

• Draagt uw onderneming bij aan de CO₂-uitstoot en zijn er manieren om deze te verminderen?
• Doet uw onderneming zaken met landen die laag scoren op de Corruption Perceptions Index en indien dat zo is, wat zijn de maatregelen om het risico op corruptie te mitigeren?
• Hoe gaat uw onderneming en ondernemingen uit uw supply chain om met arbeidsvoorwaarden en mensenrechten (denk aan kinderarbeid, moderne slavernij, etc.)?
• Hoe divers – in de breedste zin van het woord – is uw onderneming en wat is het beleid van de onderneming hieromtrent?

Vooralsnog hoeft u in dit kader nog geen diepgravend onderzoek te doen. Maar is het wel verstandig om deze factoren in het achterhoofd te houden en ook mee te nemen bij het bepalen van de koers en het beleid van uw onderneming. Ook bij het aantrekken van leveranciers en klanten. Zo komt u niet voor verrassingen te staan mocht u vragen krijgen over deze thema’s van ondernemingen die verplicht zijn hiervan opgaaf te doen.

Advies nodig over hoe u dit aan moet pakken als ondernemer? Vragen over wat er voor u gaat veranderen? Neem contact op met ons team van specialisten. Wij helpen u met onze kennis graag verder!