Aansprakelijkheid beperken of uitsluiten: wat mag juridisch gezien wel en niet?

In commerciële contracten proberen partijen hun aansprakelijkheid vaak te beperken of uit te sluiten. Begrijpelijk: niemand wil onnodige risico’s lopen of achteraf opdraaien voor forse schadeclaims. Toch zijn de juridische grenzen hier scherper dan veel ondernemers denken. Wie te ver gaat, loopt het risico dat de clausule geen stand houdt – met alle financiële gevolgen van dien.

Bij Blue Legal weten we waar die grenzen liggen. We helpen dagelijks ondernemers en bestuurders hun contracten zo te formuleren dat ze risico’s beperken, zonder dat de clausules juridisch wankel zijn.

Contractsvrijheid is het uitgangspunt, maar niet onbeperkt

In het Nederlandse contractenrecht geldt contractsvrijheid. Ondernemers mogen in principe zelf bepalen hoe zij risico’s verdelen. Een beperking van aansprakelijkheid is dus toegestaan, bijvoorbeeld door deze te koppelen aan:

• een maximumbedrag (bijvoorbeeld het factuurbedrag),
• bepaalde schadecategorieën (zoals uitsluiting van gevolg- of indirecte schade),
• specifieke gronden (alleen aansprakelijkheid bij opzet of grove schuld).

Let wel: dit werkt vooral tussen professionele partijen (B2B). Ook dan blijft de wet een grens trekken. Een clausule die strijdig is met dwingend recht, redelijkheid en billijkheid of de openbare orde, houdt geen stand.

Volledige uitsluiting? Juridisch risicovol

Een volledige uitsluiting van aansprakelijkheid klinkt aantrekkelijk, maar is zelden waterdicht. De wet en rechtspraak stellen harde grenzen.

• Opzet of bewuste roekeloosheid kun je nooit uitsluiten. Zeker niet bij bestuurders- of werknemersaansprakelijkheid.
• Kernverplichtingen, zoals de essentiële prestaties van een leverancier, kun je niet uitsluiten. Een ICT-dienstverlener kan zich bijvoorbeeld niet volledig onttrekken aan aansprakelijkheid voor niet-functionerende software.
• In consumentencontracten geldt bovendien extra bescherming: veel uitsluitingen worden als onredelijk bezwarend gezien en zijn dus nietig of vernietigbaar.

Tussen bedrijven onderling is er meer ruimte, mits de beperking zorgvuldig, concreet en evenwichtig is geformuleerd.

Redelijkheid en billijkheid: de vangrail van het contractenrecht

Zelfs een ogenschijnlijk rechtsgeldige clausule kan sneuvelen. Op grond van artikel 6:248 BW kan een rechter een bepaling buiten toepassing laten als die “naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar” is.

Dat gebeurt vooral wanneer:

• de schade buitenproportioneel groot is,
• er sprake is van afhankelijkheid of ongelijkwaardige verhoudingen,
• of de partij die zich op de beperking beroept zelf ernstig tekortschiet.

Kortom: de context bepaalt of een beperking standhoudt.

Algemene voorwaarden: juridisch juist aanbieden blijft cruciaal

Veel aansprakelijkheidsbeperkingen staan in algemene voorwaarden. Die werken alleen als ze op de juiste manier zijn overeengekomen. Dat betekent dat je:

• vóór of bij het sluiten van het contract uitdrukkelijk moet verwijzen naar de voorwaarden,
• de wederpartij een reële kans moet bieden om ze te lezen,
• en bij digitale overeenkomsten zorgt dat ze makkelijk te downloaden of op te slaan zijn.

Een formele misser kan ertoe leiden dat de hele aansprakelijkheidsclausule nietig is, zelfs tussen professionele partijen.

Conclusie: beperk aansprakelijkheid, maar doe het doordacht

Aansprakelijkheid beperken of uitsluiten is toegestaan, maar niet onbeperkt. De kracht zit in de formulering en context. Zorg dat je clausules juridisch houdbaar zijn en aansluiten bij jouw bedrijfsrisico’s. Bij Blue Legal helpen we bedrijven om contracten te versterken in plaats van te verzwakken. We zorgen dat jouw afspraken helder, werkbaar en juridisch solide zijn.

Wil je weten of jouw aansprakelijkheidsclausule standhoudt — of juist te veel risico’s openlaat?
Neem contact op met onze specialisten in commerciële contracten. We beoordelen jouw contracten en zorgen dat je juridisch sterk staat.