Portretrecht: hoe zat het ook alweer?

Portretrecht: hoe zat het ook alweer?

Je bezoekt een openbare gelegenheid: een concert, een feest, een expositie of een congres en een dag later zie je je eigen gezicht langskomen als stralend middelpunt van de verslaggeving over het evenement dat op een website of in een nieuwsbrief staat. Een foto genomen terwijl je net op uitermate onflatteuze wijze met wijd opengesperde mond een harinkje naar binnen laat glijden. Daar ben je niet blij mee…

Wie op een foto afgebeeld staat, kan zich in sommige gevallen beroepen op het portretrecht. In gevallen waarin het portretrecht geldt, mag de foto niet zomaar worden gepubliceerd zonder de toestemming van degene die op de foto of het schilderij staat. 

Om te kwalificeren als een portret gelden een aantal vereisten. Van een portret is sprake als iemand herkenbaar is afgebeeld. Herkenning heeft niet alleen betrekking op het gelaat, maar ook op een typerende lichaamshouding of wanneer een persoon te herleiden is uit een bepaalde omgeving. 

Het portretrecht is geregeld in de Auteurswet. De wet maakt een onderscheid tussen een portret dat in opdracht is gemaakt en een portret dat niet in opdracht is gemaakt. In het eerste geval is voor publicatie altijd de toestemming van de geportretteerde persoon nodig. Weliswaar heeft de fotograaf (tekenaar, schilder) het auteursrecht op het portret, maar publicatie zonder toestemming van de geportretteerde is ook voor hem verboden. Daartegenover mag de geportretteerde het portret wel voor eigen gebruik benutten, maar niet voor commercieel gebruik, tenzij daarover afspraken zijn gemaakt en de naam van de maker steeds wordt vermeld. Een derde die gebruik wil maken van een portret heeft zowel toestemming van de maker als van de geportretteerde nodig.

Als een portret niet in opdracht is gemaakt, mag het in beginsel vrij gepubliceerd worden. Dit ligt anders als de afgebeelde persoon een ‘redelijk belang’ heeft om zich tegen publicatie van zijn portret te verzetten. De contouren van dat redelijk belang zijn door de rechtspraak bepaald. Een foto van iemand bij een nieuwsbericht kan gerechtvaardigd zijn door de nieuwswaarde ervan, ook al is die persoon er zelf niet blij mee dat hij op de foto staat. Het algemene belang van de vrije nieuwsgaring gaat in dat geval vaak voor een persoonlijk belang.

Ook voor foto’s gemaakt in de openbare ruimte geldt dat deze meestal wel gepubliceerd mogen worden zonder toestemming van de personen die geportretteerd zijn. En daarmee is publicatie van de foto waarmee deze blog begonnen werd, dus toegestaan.

Heeft u vragen over dit onderwerp? Neem gerust contact met ons op.