Commercieel belang van VoetbalTV: wél of geen gerechtvaardigd belang?

In 2020 ontving VoetbalTV van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) een boete ter hoogte van €575.000,-, omdat de AP van mening was dat VoetbalTV met het drijven van haar onderneming enkel een winstoogmerk en dus een commercieel belang had. Volgens de AP kon dit niet gezien worden als een rechtmatige grondslag voor het verwerken van persoonsgegevens.

Achtergrond van VoetbalTV en de boete

VoetbalTV is een platform waar amateurvoetbalverenigingen zich konden aanmelden om opnames van hun voetbalwedstrijden te laten maken en zodat voetbalfans deze voetbalwedstrijden achteraf of via een livestream kunnen bekijken. Het maken van opnames van de voetballers en het verspreiden van de videobeelden wordt gezien als het verwerken van persoonsgegevens. Het verwerken van persoonsgegevens wordt geregeld in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en mag alleen als daarvoor een rechtmatige grondslag is. De AVG stelt als eerste voorwaarde voor het rechtmatig verwerken van persoonsgegevens dat er sprake moet zijn van een ‘gerechtvaardigd belang’. De AP is van mening dat een gerechtvaardigd belang een belang is dat volgt uit de wet. De vraag is dus of in dit geval een commercieel belang ook als gerechtvaardigd belang mag worden gezien.

Commercieel vs. gerechtvaardigd belang

VoetbalTV is in 2020 na de boete naar de rechter in Utrecht gestapt, met het argument dat het niet alleen een commercieel belang heeft, maar dat ze daarnaast ook andere belangen behartigt. Dit betreft onder meer het ondersteunen van voetbaltrainers bij het uitvoeren van technische analyses waardoor het spel verbeterd kan worden en het verschaffen van entertainment aan voetbalfans en spelers. VoetbalTV stelt dat zij rechtmatig persoonsgegevens van de voetballers verwerkt, aangezien dit alles verder strekt dan enkel het hebben van een winstoogmerk en dus een louter commercieel belang. De rechtbank gaf VoetbalTV in eerste aanleg gelijk, waarop de AP in beroep is gegaan bij de Afdeling Bestuursrechtspraak Raad van State (ABRvS). In Privacy-land is er veel te doen geweest in deze zaak en hoopten veel privacy-specialisten op een verlossend antwoord van de ABRvS op de vraag of commerciële belangen een gerechtvaardigd belang kunnen zijn. Op 27 juli 2022 kwam dan het verlossende antwoord van de ABRvS, dat uiteindelijk toch niet zo verlossend was, waarover hieronder meer.

Het hoger beroep van VoetbalTV

De ABRvS stelt dat de boete onterecht is opgelegd, omdat de AP de belangen van VoetbalTV niet heeft meegenomen in haar beoordeling of er sprake is van een gerechtvaardigd belang. De AP bleef stellig vasthouden aan het feit dat VoetbalTV enkel een winstoogmerk heeft en hiermee niet het recht persoonsgegevens van(minderjarige) voetballers te verwerken, zonder dat zij de voetbalspelers hier uitdrukkelijk toestemming voor hebben gegeven. De AP nam in haar beoordeling niet het verweer van VoetbalTV mee dat zij door middel van de opnames amateurvoetbalverenigingen helpt hun wedstrijden te analyseren en dus ook het voetbalspel kan verbeteren en dat de opnames ook als entertainmentdoeleinden voor voetbalfans dient. De ABRvS stelt dat wanneer de AP wel alle aangevoerde belangen had meegenomen in haar beoordeling, de AP gesteld zou hebben dat VoetbalTV meer dan alleen een winstoogmerk had en dus een commercieel belang en er wel sprake zou zijn van een gerechtvaardigd belang.

Kritiek vanuit EU

Onlangs heeft de AP ook nog een tik op de vingers gehad van de Europese Commissie. De Europese Commissie reageerde kritisch op de door de AP vastgehouden beredenering dat een commercieel belang nooit een gerechtvaardigd belang kan zijn. De Europese Commissie stelt dat het voor ondernemers volgens deze redenering te lastig zou worden om persoonsgegevens te verwerken in het licht van een commercieel belang. De belangenafweging tussen het recht op bescherming van data enerzijds en het recht op vrijheid van onderneming anderzijds zou door het volgen van de redenering van het AP in ernstige disbalans worden gebracht, stelt de Europese Commissie..

Verandert er iets door de uitspraak van de ABRvS?

De ABRvS stelt in haar uitspraak alleen dat de AP de belangen van VoetbalTV mee had moeten nemen in haar beoordeling en dat de AP dus onterecht een boete heeft opgelegd aan VoetbalTV. Er is dus feitelijk enkel geoordeeld dat de AP de AVG onjuist heeft toegepast. De ABRvS stelt dus niet expliciet dat een zuiver commercieel belang ook een gerechtvaardigd belang kan zijn. Voor de Privacywereld verandert er dus niets. De AP wordt door de ABRvS teruggestuurd naar de tekentafel met de opdracht nog eens goed naar haar afweging en redenatie te kijken. Helaas heeft deze uitspraak dus niet gezorgd voor de verheldering waar velen op hadden gehoopt. Hopelijk is de AP wel met de neus op de feiten gedrukt en gaat zij aan de slag met een duidelijke visie en richtlijn rondom het gerechtvaardigd belang. Het is natuurlijk zorgwekkend dat de AP zelf door foutieve toepassing van de AVG en met een weinig gemotiveerde redenering een zodanige boete op kan leggen dat tot het faillissement van bedrijven als VoetbalTV kan leiden.