De kracht van een digitale handtekening

In de verdergaande digitalisering van onze samenleving worden ook steeds meer contracten online afgesloten. Ook de ondertekening gaat dan digitaal; online ondertekenen is natuurlijk heel praktisch. Maar, wat is nu eigenlijk de juridische status van de elektronische handtekening?

Daar wordt vaak heel ingewikkeld over gedaan, maar dat is het zeker niet. Met een beetje fantasie kun je stellen dat de Romeinen destijds al met deze mogelijkheid rekening hebben gehouden.

Totstandkoming van een overeenkomst, hoe zit het ook alweer?
Een overeenkomst tussen partijen komt tot stand door (1) aanbod en (2) aanvaarding. That’s it, zo simpel is het.

De rechtsgrondslag voor gebondenheid van de partijen aan een overeenkomst is dan dus wilsovereenstemming of gerechtvaardigd vertrouwen. De wet stelt daar verder geen vormvereisten aan: een mondelinge overeenkomst is dus net zo rechtsgeldige als een schriftelijke, en een schriftelijke weer net zo rechtsgeldig als een digitale.

Bewijsrecht in civiele zaken
In civiele zaken geldt de hoofdregel, op grond van artikel 150 van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (RV): de partij die zich beroept op rechtsgevolgen van door haar gestelde feiten of rechten, draagt de bewijslast van die feiten of rechten, tenzij uit enige bijzondere regel of uit de eisen van redelijkheid en billijkheid een andere verdeling van de bewijslast voortvloeit.

In het algemeen geldt dus in civiele zaken: de partij die stelt, draagt tevens de bewijslast en vervolgens zal de waardering van het bewijs aan het oordeel van de rechter worden overgelaten, tenzij de wet anders bepaalt (artikel 152 lid 2 RV).

Vormen van digitale handtekeningen en rechtsgrondslag
We zijn weer teruggekeerd bij de digitale handtekening. Binnen Europa worden drie varianten van digitale handtekeningen onderscheiden, die zijn gebaseerd op de Europese Electronic Identities And Trust Services (eIDAS) Verordening (910/2014), die sinds 29 september 2018 van kracht is en rechtstreekse werking heeft:

1. De gewone elektronische handtekening: bijvoorbeeld een ingescande handtekening.
2. De geavanceerde elektronische handtekening: een digitale handtekening die is voorzien van een unieke code om de identiteit van de ondertekenaar vast te kunnen stellen. 
3. De gekwalificeerde elektronische handtekening: een elektronische handtekening op basis van een gekwalificeerd certificaat.

Bewijskracht digitale handtekening
Al deze varianten leveren het bewijs dat een partij de overeenkomst ondertekend heeft. Echter, de drie varianten van de digitale handtekening kunnen in de praktijk wel een verschillende juridische bewijskracht hebben:

Bij de gewone- (1) en de geavanceerde elektronische handtekening (2) ligt het bij de rechter om te bepalen of er wel of geen bewijslast wordt toegekend aan de handtekening.
In het geval de echtheid van de digitale handtekening zou worden betwist is het aan de ondertekenaar om te bewijzen dat de handtekening rechtsgeldig is (artikel 152 lid 2  jo. artikel 150 RV).
Bij de gekwalificeerd elektronische handtekening (3) geldt op voorhand een vermoeden van integriteit van de gegevens, in de zin dat deze handtekening daarmee als echt wordt beschouwd. Dan is het dus aan de wederpartij om het tegendeel te bewijzen. Daarmee is de bewijskracht dus fors toegenomen.

We krijgen nog vaak de vraag of alle pagina’s ondertekend c.q. geparafeerd moeten worden. Het antwoord is nee, ook in digitale contracten. De Hoge Raad besliste dat de bepalingen over onderhandse akten, en de bewijskracht daarvan, ook gelden indien een stuk dat alleen aan het einde is ondertekend. Het is, afhankelijk van de toepassing natuurljik, wel aan te raden om elke pagina afzonderlijk te paraferen. Ook is het goed om het document zo op te maken dat vervanging of weglating van een bepaling of pagina moeilijk is. 

Er zijn verschillende internationale partijen zoals Docusign en Adobe die deze diensten aanbieden. Ook in Nederland zijn er veel aanbieders, zoals Validsign, Evidos, ondertekenen.nl en CM.com.

Een goede en veilige optie is de combinatie van die 2: een Nederlandse partij die een erkende internationale applicatie, al dan niet op maat gemaakt, aanbiedt. Uiteraard speelt dan wel de AVG een extra rol: de data dient wel op de juiste locatie bewaard te worden.

Blue Legal

Wij maken gebruik van de oplossing van onze leverancier BaseNet, de marktleider in CRM-software voor de advocatuur. Wij kunnen daarmee onze klanten rechtstreeks vanuit het digitale dossier, via een Validsign-oplossing, belangrijke documenten laten voorzien van een gekwalificeerde digitale handtekening: de functionaliteit is voorzien van een geavanceerd certificaat en bevat een complete “evidence trail” en “audittrail”.

Auteurs: Jelle Faber / Jan Gerrit Kroon